สาเหตุ...ของมะเร็งร้าย

ในปัจจุบันเรื่องสาเหตุที่แน่ชัดของมะเร็ง คงไม่มีใครสามารถจะบอกได้ชัดเจน แต่ในปัจจุบัน มีข้อมูลจากการวิจัยที่ชัดเจน เรื่อง ปัจจัยกระตุ้นต่างๆ ของมะเร็งปัจจัยกระตุ้นการเกิดมะเร็ง มีทั้งปัจจัยภายใน ปัจจัยภายนอก

• ปัจจัยภายใน เช่นความผิดปกติในระดับสารพันธุกรรม ซึ่งถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น เช่นมีสารพันธุกรรม ที่ก่อให้เกิดมะเร็ง หรือสารพันธุกรรมที่จะช่วยยับยั้งมะเร็งหายไป นอกจากนี้ ภาวะอ้วน ยังส่งผลต่อความผิดปกติในการสร้างฮอร์โมน ซึ่งสัมพันธ์กับมะเร็งหลายชนิด และสิ่งที่ถูกมองข้ามมามากคือ ทำให้เกิดภาวะไขมันเกาะตับ จนทำให้เกิดตับแข็ง และมะเร็งตับในที่สุด

• ปัจจัยภายนอก มีการพูดกันหลากหลาย แต่จากข้อมูลทางสถิติที่รวบรวมแล้ว พบว่าสาเหตุที่มีหลักฐานสนับสนุนชัดเจน ได้แก่

1. บุหรี่ ทั้งบุหรี่แบบจุด และบุหรี่ไฟฟ้า มีสารก่อมะเร็งมากมาย 80 - 90 ชนิด ซึ่งมีความสัมพันธ์กับมะเร็งปอด มะเร็งกล่องเสียง มะเร็งในช่องปาก มะเร็งหลอดอาหาร มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ มะเร็งไต มะเร็งปากมดลูก เป็นต้น และแม้ว่าหยุดบุหรี่แล้ว ความเสี่ยงก็ไม่ได้ลดลง เพราะเกิดความเสียหายถาวรไปแล้ว ส่วนการสูบบุหรี่มือสอง พบได้ถึง 20% ในมะเร็งปอด

2. อาหาร ส่งผลทั้งทางตรงและทางอ้อม ทางตรง เช่น อาหารบางจำพวกมีสารก่อมะเร็ง เช่นอาหารแปรรูป ไส้กรอก แฮม เบคอน ไส้อั่ว อาหารปิ้งย่างแบบที่มีเขม่าควัน อาหารรมควัน อาหารที่มีสารพิษเจือปน เช่น กลุ่มถั่วที่มีความชื้น และขึ้นรา โดยที่เรามองไม่เห็น อาหารสุกๆดิบๆที่มีพยาธิ ไปทำให้เกิดการอักเสบเรื้อรังของทางเดินอาหาร และทางเดินน้ำดี ส่วนทางอ้อม คืออาหารประเภทมันๆ ที่ก่อให้เกิดความอ้วน เพราะไขมันส่วนเกินในร่างกายเรา สามารถกระตุ้นให้เกิดมะเร็งมากมาย ถ้าจะถามว่าควรกินอะไร ตอบง่ายๆว่า “กินอย่าให้ซ้ำซาก”

3. สภาพแวดล้อม แน่นอนว่า รอบๆตัวเรา มีสารซึ่งก่อให้เกิดมะเร็งมากมาย หลักการก็คงเดิม “ความซ้ำซาก” หากสารก่อมะเร็งนั้น อยู่ในบ้าน หรือที่ทำงานเรา สุดท้าย มันก็จะสะสมจนเกิดปัญหาแน่นอน เช่น สารเคมีบางชนิด แร่ใยหิน การตากแดดมากเกินไป

4. การติดเชื้อ การติดเชื้อมีความสัมพันธ์กันกับการเกิดมะเร็งได้หลายรูปแบบ สาเหตุที่เด่นชัดที่สุด เกิดจากการติดเชื้อไวรัส ซึ่งสามารถทำให้เกิดความผิดปกติได้ ถึงระดับสารพันธุกรรม เช่น Epstein-Barr virus ทำให้เกิดมะเร็งต่อมน้ำเหลืองบางชนิด และมะเร็งหลังโพรงจมูก, ไวรัสตับอักเสบบี ทำให้เกิดมะเร็งตับ,HPV virus ทำให้เกิดมะเร็งปากมดลูก และมะเร็งในช่องปาก, HIV virus ทำให้เกิดมะเร็ง ต่อมน้ำเหลือง และมะเร็งผิวหนังบางชนิด การติดเชื้ออื่นๆ ได้แก่การติดเชื้อที่ทำให้เกิดการอักเสบเรื้อรัง หรือมีสารพิษที่สร้างจากเขื้อนั้นๆ เช่น พยาธิใบไม้ในตับ ทำให้เกิดมะเร็งท่อน้ำดี การติดเชื้อ H.pylori ที่ทำให้เกิดโรคกระเพาะ ทำให้เพิ่มความเสี่ยงของมะเร็งกระเพาะ เป็นต้น

ส่วนการป้องกันโรคมะเร็งนั้น ตอนนี้คงทำได้แค่หลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้น เพื่อลดความเสี่ยงให้มากที่สุด และหมั่นคัดกรองมะเร็ง เพื่อให้พบตั้งแต่ความผิดปกติ ก่อนที่จะกลายเป็นมะเร็ง เพราะ การตรวจสุขภาพทั่วไป ไม่สามารถค้นหามะเร็งได้อย่างมีประสิทธิภาพ หรือบางครั้ง ก็ไม่ได้ค้นหาเลย

มีความพยายามมากมาย ที่จะวิจัย ยา หรือสารต่างๆที่จะป้องกันมะเร็ง แต่ก็ยังไม่พบหลักฐาน ว่ามียา หรือสารตัวใด ที่จะช่วยป้องกันไม่ให้เป็นมะเร็งได้

สุดท้ายนี้ ไม่มีอะไรเพียงอย่างเดียว ที่ทำให้เกิดมะเร็ง แต่เป็นหลายปัจจัยร่วมกัน ข้อคิดง่ายๆ คือเลี่ยงสิ่งที่รู้แน่ชัดว่า ก่อมะเร็ง และ อย่าทำตัวซ้ำซาก นอกจากนี้ การตรวจคัดกรองมะเร็ง ยังช่วยให้เราค้นพบได้แต่เนิ่นครับ เพราะ #มะเร็งรู้เร็วรักษาได้

นพ.เอกกมล ไพบูลย์วัฒนพงศ์

แพทย์อายุรกรรม สาขาอายุรเวชศาสตร์มะเร็งวิทยา

ศูนย์มะเร็ง โรงพยาบาลจุฬารัตน์ 3 อินเตอร์

สามารถติดต่อเพื่อรับข้อมูลการรักษา หรือทำนัดเข้าปรึกษาแพทย์

📞โทร. 090-953-5460